Dengue

ni 3angels

May public reminders na naman ang Department of Health tungkol sa paglaganap ng sakit na dengue. Pinaaalahanan nila ang publiko ng tamang paglilinis ng bahay, bakuran at estero kung saan pwedeng pamahayan at itlugan ng mga lamok na siyang nagdudulot ng sakit na dengue. Ayon sa departamento ay isang seryosong sakit ang dengue na pwedeng kumitil ng buhay ng sino mang kapitan nito, mapabata man o may edad.

Tama ang nasabing departamento dahil totoong nakakamatay ang sakit na dengue. Patunay nito ang dengue outbreak na nangyari noong taong 1999 kung saan libo-libong tao ang mga namatay na ang karamihan ay mga kabataan.

Personal kung nasaksihan at naranasan ang malawakang paglaganap ng sakit na dengue noong taon na iyon dahil isa ako sa tinamaan ng sakit na ito. Masuwerte lamang ako dahil nakaiwas ako sa tiyak na kamatayan; subalit hindi ang aking puri na siyang naging kapalit.

Balik-tanaw noong 1999, labing limang-taong gulang ako noon ng isa ako sa maraming tinamaan ng sakit na dengue na marahil ay nakuha ko sa aming lugar dahil bago ako ay marami nang nagka-dengue sa amin at ilan doon ay mga pinsang-buo ko pa na hindi masuwerteng malampasan ang kamatayang dulot ng sakit na ito.

Pagkakatanda ko noon ay ilang-araw na akong may lagnat noon subalit ayaw pa rin akong dalhin ng aking ina sa ospital kahit pa balitang-balita na ang pabalik-balik na lagnat noon ay maaaring sakit na dengue na; bagkus ay sa isang matandang albularyo lamang ako pinatitingnan ni ina na kung ano-anong orasyon na may pausok at kung anon-anong uri ng dahon lang ang itinatapal sa aking katawan.

Mas naniniwala kasi ang aking ina sa sinasabi nang albularyo kesa sa isang dalubhasa sa larangan ng medisina o may kinalaman sa kalusugan dahil iyun ang nakagisnan nila. Isang kilalang batikang albularyo kasi ang namayapa niyang ama na aking lolo at yung albularyong gumagamot sa akin at sa iba pang nagka-dengue sa amin ay kapatid ng aking lolo (lolo ko sa tuhod) na sinasabing may agimat rin sa panggagamot at paglaban sa mga kapangyarihanag itim kagaya nang namayapa kung lolo, na yung agimat nila ay nagmula pa raw ng kanu-nunuan namin.

Kung tutuusin, hindi lang ang aking ina ang may matinding bilib sa kakayahan ng albularyong gumagamot sa amin kundi lahat ng aking mga kamag-anak sa ina at ang maraming tao sa pamayanan namin, kaya yung ilang taong nauna o halos sinundan kung tinamaan ng sakit na dengue ay may ilang hindi pinalad na mabuhay.

Pinalad akong mabuhay at malagpasan ang sakit na ito dahil sa mapangahas na aksyon ng aking dating amain na dalhin ako sa ospital kahit pa tutol ang aking ina at mga kamag-anak sa ina, pero ang kapalit noon ay ang aking puri na ilang beses niyang inangkin bago at pagkatapos niya ako isugod sa ospital.

Alam kung lubos na may angking kamanyakan ang aking amain dahil kung hindi siya manyak ay hindi niya kakaliwain o lolokohin ang kanyang tunay na asawa upang makipag-relasyon at makisama sa aking ina na likas ring may kati sa katawan; at ang pinakamatibay na patunay pa nang kanyang kamanyakan ay ang pagtatayo niya ng isang negosyo sa aming lugar kung saan mabibigyan niya nang puntos o dahilan para mabigyan niya ng hustisya ang angking niyang kamanyakan.

Bukod kasi sa hayagang pakikipag-ralasyon sa aking marupok na ina ay napapayag nang aking manyak na amain ang aking ina na magtayo ng isang uri nang bar sa dating talyer ng aking ama na naka-pwesto sa bukana nang kalsada. Isang bar kung saan merong mga babaeng GRO na pwedeng i-table at pagawain ng ibang bagay ng mga manginginom na parokyano depende sa ibabayad sa kanila.

Bago iyon, lumayas ang aking ama dahil hindi na nito matiis ang hayagang panlalalaki nang aking ina at ang mga ugali nang aking mga kamag-anak sa ina na sila pa ang galit kapag inaaway ng aking ama ang aking ina tungkol sa panlalalaki nito. Pinipilit akong isama nang aking ama sa pag-alis niya noon subalit pinagbantaan siya na papatayin ng mga kamag-anak ni ina kapag kinuha ako kaya hindi niya ako naisama sa pag-alis niya.

Balik tayo sa kwento ko, bago mangyari ang lahat ay ilang beses ko nang napatunayang sa aking sarili na may kamanyakan ang aking amain dahil ilang tagpo ko na siyang nahuhuling may katalik na GRO sa tuwing dadaanan ko siya sa bar na itinayo nila ni ina para humingi nang baon o allowance.

Iba’t-ibang GRO ang nakikita kung katalik ng aking amain sa iba’t-ibang pagkakataon na mahuhuli ko siya sa pribadong silid sa loob ng bar sa tuwing papasok ako doon tuwing bago mag ala-sais ng umaga para humingi nang baon o allowance para sa pagpasok ko sa school. Hindi ko alam pero parang sinasadya nang aking amain na talagang ipakita sa akin na nasa tagpo siya nang pakikipagtalik sa iba’t-ibang GRO nila tuwing pupuntahan ko siya sa bar.

Noong una kasi kahit alam kung may katalik siyang GRO sa loob ng silid na nasa bar ay nagbibihis muna siya ng kahit pang-ibabang suot at lalabas sa silid para iabot sa akin ang aking allowance pero habang tumatagal ay unti-unti na niya akong minumulat sa gawain niya sa pamamagitan ng pagpapapasok sa akin sa loob ng silid na iyon upang kunin doon mismo ang aking allowance habang may kasama siyang GRO sa loob na kadalasan ay wala nang saplot; hanggang sa talagang walang-hiya na talaga niyang pinakita sa akin ang actual niyang pakikipagtalik sa isang GRO noong sabihin niyang pumasok ako sa loob ng silid nila upang ako na ang kumuha nang aking allowance sa kanyang pantalon na hinubad.

Amain ko kasi ang namamahala at nagbabantay sa bar pagsapit ng hating-gabi hanggang sa oras na magsara ito na kadalasan inaabot ng madaling araw. Pinapalitan niya ang aking ina na hanggang hating gabi lang ang pagbabantay sa bar kaya sa umaga o madaling araw ay malayang nakakatalik ng aking amain ang ilang GRO sa bar na negosyo nila ni ina, habang mahimbing na natutulog pa si ina sa bahay.

Hindi ko iyon sinasabi kay ina dahil sa tingin ko ay mag-aaksaya lang ako nang oras at laway sa pagkukuwento sa kanya tungkol doon dahil alam kung alam na rin niya na nagagalaw ng kanyang kinakasamang lalaki ang mga GRO nila sa bar na hindi naman talaga impossibleng mangyari.

Pero may isang bagay na hindi alam si ina na hindi ko masabi sa kanya dahil ayokong isipin niya na ginagawan ko nang kwento ang aking amain dahil ayoko dito at tutol ako sa relasyon nila. Hindi ko masabi kay ina na sa tuwing kami lang ng aking amain ang naiiwan sa bahay gabi-gabi habang nagbabantay siya sa bar hanggang hating-gabi ay kinakabahan ako sa aking amain dahil kakaiba ang tingin, ikinikilos at pahiwatig na mga salita nito sa akin.

Kasabay ng unti-unti niyang mapangahas na pagpapakita sa akin ng aktuyal niyang pakikipagtalik sa iba’t-ibang GRO nila sa bar ay ang kasabay ng pagpaparamdam niya nang pagnanasa sa akin. Madalas niyang tingnan ang aking katawan na para bang hinuhubaran na ako habang nagpapalipad hangin sa pagsasabi sa akin ng “kailan kaya ako magkakaroon ng GRO na kasing katawan mo Bengbeng (palayaw ko noong bata pa ako)?”, na sasabayan niya ng pagpapa-pungay ng kanyang mga mata na para bang sinusubukan ako kung may pagkakataon siyang ma-enggayo ako sa kung ano man ang gusto niyang mangyari.

Hindi naman ako kagandahan noong mga panahong iyon pero masasabi kung proportion ang hugis at laki nang aking mga ‘assest’ sa balingkinitan kung katawan kumpara sa mga katawan ng mga GRO na nagtra-trabaho sa bar na pag-aari nina ina at ng aking amain, na ang halos lahat ay parang bagong panganak o buntis dahil sa pamamaga nang mga suso at sa laki nang mga tiyan na hindi ko alam kung dahil ba sa madalas na pag-inom ng alak o dahil ba sa dami na nang mga naging anak.

Sa totoo lang, hindi arousing factor yung nararamdaman ko kapag nakikita ko ang aking amain na nakikipagtalik sa mga GRO niyang bagong salta; kabaliktaran, para pa nga akong nandidiri kapag nakikita kung tinitikman niya yung mga GRO niya na kahit bagong salta sa bar niya ay mukhang recycle lang mula sa ibang bar dahil puro lobo na ang tiyan sa laki na senyales na matagal na yung GRO sa ibang bar.

Pero alam kung hindi lang talaga iyon ang gustong sabihin ng aking amain sa tuwing pahahanginan niya ako nang ganoon pahiwatig; alam kung hindi lang niya hinahangad na magkaroon sila nang GRO na kasing-katawan ko, kundi ang ‘makatikim’ rin siya nang kasing-katawan ko, kasing-bata ko, kasing-inosente ko at kasing-sariwa ko.

Alam kung iyon talaga ang mensaheng gusto niyang sabihin sa akin sa pahangin niyang ‘kailan kaya siya magkakaroon ng GRO na katulad ko’ para matikman nya rin sa madaling-araw pag sarado na ang bar na negosyo nila ni ina.

“Asa ka pa!”, ang sa isip-isip ko noon kapag pinapahanginan ako nang aking amain. Buo ang isip ko noon ng mga panahong iyon na kung sakaling pagsasamantalahan ako nang aking amain ay talagang sisigaw ako nang ubod ng lakas upang marinig ako nang aking mga kamag-anak na hindi kalayuan ang mga bahay mula sa bahay namin. Ewan ko lang kung hindi siya kuyugin ng mga kamag-anak ni ina kapag na-aktuhan siyang pinagtatangkaan ako nang hindi maganda.

Kumpiyansa ako na kahit kasama ko sa bahay gabi-gabi hanggang maghating-gabi ang aking amain na manyak ay hindi niya ako mapagsasamantalahan dahil nasa balwarte ako nang mga kamag-anak ni ina na hindi ako pababayaan sa isang distress call ko lang; pero hindi pala dapat ako magpakumportable dahil hindi ko inaasahan na may panahon na hindi ako makakasigaw dahil mawawawalan ako nang lakas ng dahil sa lagnat.

Isa ako sa nilagnat sa aming lugar at habang bumibilang ang ilang araw ay patuloy na tumataas ang aking lagnat na hindi kayang pawiin ng albularyong lolo ko sa tuhod na pinagkakatiwalaan ng aking ina at mga kamag-anak niya na siyang magpapagaling sa aming mga nilagnat.

Iyon ang naging pagkakataon ng aking amain na pagsamantalahan ako upang tuparin ang pangarap niyang makatikim ng babaeng kasing-katawan ko, kasing-bata ko, kasing-inosente ko at kasing-sariwa ko sa mismong katawan ko, pagiging bata ko, pagiging inosente ko at sa pagiging sariwa ko.

Nahihilo at nakahiga ako sa aking kama noon sa loob ng aking silid ng parang naramdaman kung nagde-delusion o nagha-hallucinate ako, kadalasan kasi mataas ang lagnat ko kapag oras ng gabi na para bang kinu-kumbusyon ako. Pumasok daw sa aking silid ang aking amain at naulinigan kung pupunasan daw niya nang maligamgam na tubig ang aking katawan upang bumaba ang init sa aking katawan na dulot ng matinding lagnat.

Wala akong kibo at hinayaan ko lang ang aking amain na punasan ng bimpo na binasa sa maligamgam na tubig ang aking ibang parte nang katawan na hindi natatakpan ng mga kasuotan tulad ng mga ulo, leeg, kamay, braso at paa.

Paulit-ulit ang pagpunas niya nang bimpong binasa sa maligamgam na tubig sa mga parte nang katawan ko na iyon para humupa ang init ng aking katawan hanggang maramdaman kung pinupunasan na rin niya ang aking flat na tiyan ko, na sobrang malayo kung ikukumpara sa mga mala-lobong tiyan ng kanyang mga GRO sa bar na pinapakita niya sa akin na kinakatalik niya sa madaling-araw.

Nagsimula sa tiyan ko ang pagpunas niya sa pamamagitan ng bahagyang paglilis sa suot kung damit na hindi nagtagal ay ipinasok niya paitaas sa loob ng aking suot na damit ang kanyang hawak na bimpong basa sa maligamgam na tubig upang punasan rin ang aking pares na suso.

Konting hagod ng punas ng bimpong basa lang ang naramdaman ko sa aking pares na suso dahil ang sumunod na naramdaman kung humahagod na dito ay ang palad na nang aking amain. Marahan na madiin niyang nilalamas ng palitan ang aking pausbong na pares na suso na sobrang malayo kung ikukumpara sa mga namamagang mga suso ng kanyang mga GRO sa bar na pinapakita niya sa akin na kinakatalik niya sa madaling-araw.

Pagkatapos marahang lamasin ang aking pares na suso ay muli kung naramdaman na hinawakan uli nang aking amain ang bimpong basa sa maligamgam na tubig na kanyang pansamantalang binitawan sa pagitan ng aking mga suso. Inilabas niya ito sa loob ng aking suot na damit at isinuksok sa garter ng aking suot na panjama patungo sa aking pagkababae upang iyon naman ang mapunasan niya.

Tulad ng nangyaring pagpunas niya ng bimpo sa aking pares na suso ay ganoon rin saglit ang paghagod nito sa aking pagkababae dahil naramdamam kung binitawan niya uli ang bimpo upang ang kamay at daliri naman niya ang makahagod sa aking iniingatang birheng pagkababae na sobrang layo sa mga maraming beses ng ikinalakal na pagkababae ng kanyang mga GRO sa bar na pinapakita niya sa akin na kinakatalik niya sa madaling-araw.

Hindi rin nagtagal sa paghagod ang kamay at daliri ng aking amain sa kabuuan at hiwa ng aking pagkababae dahil parang nagmamadali siya. Inilabas agad niya ang kanyang kamay kasama ang bimpo sa aking panjama at kahit nanlalabo ang aking paningin ng subukan kung dumilat ay nakita ko siyang tumayo upang maghubad ng kanyang mga suot.

Dahil nahihilo ako ay muli akong pumikit upang magpahinga o matulog na baka sakaling hanggang doon na lang ang nararamdaman kung delusion o hallucination pero nagkamali ako dahil naramdaman kung may humihila pababa sa suot kung panjama kasabay ng suot kung underwear.

Pagkahubad ng aking suot pang-ibaba na panjama at underwear ay naramdaman kung bumigat uli ang kama at saglit pa ay naramdaman kung may pumatong na sa aking katawan habang may mga kamay na pilit ibinubuka ang dalawa kung hita. Minulat ko ang aking mga mata kahit hilo at hirap ako; nakita ko muli ang imahe nang aking amain na siyang nakapatong sa akin habang inilililis naman nito paitaas ang suot kung damit para lumantad ang pares na suso ko.

Pumikit na lang uli ako upang hayaan na lang kung ano man ang aking delusion o hallucination na iyon dahil baka sa pagpilit kung pagpikit ng aking mga mata upang makapagpahinga na ay mawala na ang lahat ng mga iyon; subalit sa kabila niyon ay ramdam ko ang ginagawang panglalamas ng aking amain sa aking wala pang nakakahawak na pares na suso lalo na ang pagpupumilit niyang maipasok ang kanyang matigas at naghuhumindig na pagkalalaki sa aking birheng pagkababae.

Wala akong kibo kahit nakakaramdam na ako nang sakit sa ginagawa nang aking amain. Napasigaw ako noong naramdaman kung pinilit ng aking amain na ibaon sa aking pagkababae yung pagkalalaki niya. Todo-sigaw iyon pero parang wala akong boses o kung meron man ay mahina lang dahil wala akong lakas ng mga oras na iyon at isa pa ay nag-i-insist sa utak ko noon na delusion o hallucination lang ang nangyayaring iyon sa akin kaya parang hindi distress call ang pagsigaw ko na iyon kung talagang nakasigaw nga ako, kundi sigaw ng isang pag-aray lang dulot ng sakit sa nadama ko sa aking pagkababae na dumagdag sa ilang araw ko nang iniindang sakit (sa ulo) na dulot ng mataas na lagnat.

Patuloy ang aking delusion o hallucination kahit nakapikit at nahihilo ako dahil naririnig ko ang sinasambit ng aking amain habang gumagalaw ito nang paulit-ulit na pabayo sa ibabaw ng aking murang katawan upang magpaurong at magpasulong ang kanyang malaking pagkalalaki sa loob ng aking birheng pagkababae na sinasabayan niya nang manaka-nakang paglamas sa aking pares na suso.

“Bengbeng ang sarap mo… owhh…”, ang malinaw na sambit ng aking amain sa aking delusion o hallucination na parang totoong-totoo habang patuloy niyang inaangkin ang wala kung lakas na katawan dahil sa matinding lagnat.

Tuloy-tuloy lang mabilis at madiing pag-urong sulong ng pagkalalaki ng aking amain sa aking pagkababae hanggang humupa na ang nararamdaman kung paggalaw ng aking amain sa aking ibabaw at ang daglian niyang pagkalas ng kanyang pagkalalaki sa aking masakit ng pagkababae. Gusto ko sana muling idilat ang aking mga mata para makita kung ano ang ginawa nang aking amain pagkatapos niyang maghinay pero hindi ko na talaga kayang magmulat ng aking mga mata sa sobrang gusto ko nang magpahinga o matulog ng gabing iyon kahit pa dalawa na ang nararamdaman kung sakit. Matinding sakit sa ulo dahil sa matinding lagnat at ang matinding sakit sa maselang bahagi ko na gawa nang aking amain.

Pero bago ako tuluyang makapagpahinga o makatulog ay naramdaman ko pa ang mainit na likidong tumalsik sa aking flat na tiyan at ang huling narinig ko na sinambit ng aking amain na “jackpot”.

Nagising ako kinabukasan na konti na lang ang sakit ng aking ulo, na normal sa may lagnat kapag sobrang lamig ang katawan pero pinagpapawisan; subalit hindi ang sakit sa aking mga maseselang bahagi lalo na sa aking pagkababae dahil hindi nawala ang sakit dito. Noon, kahit masakit pa sa isip ko ang mag-isip ay maghapon kung inisip na marahil ay totoo at hindi delusion o hallucination ang nangyari sa akin ng nagdaang gabi habang nakakaranas ako nang matinding lagnat.

Kinagabihan ay muli na namang tumaas ang aking lagnat habang kami lang uli nang aking amain ang nasa bahay dahil nagbabantay uli sa bar ang aking ina. Pumasok uli sa aking silid ang aking amain na may dalang tabo na tingin ko ay may lamang bimpo at maligamgam na tubig. Umupo ito sa aking tabi habang nakahiga ako at sinambit nitong pupunasan daw niya uli ang katawan ko upang bumaba ang init sa aking katawan.

Doon ko napagtanto na totoo ang aking hinala na talagang pinagsamantalahan ako nang aking amain noong nagdaang gabi at hindi iyon bunga ng isang delusion o hallucination lang, pero tulad ng gabing naunang ginalaw ako nang aking amain ay wala rin akong lakas para makasigaw o makapalag dahil sa taas ng aking lagnat. Lagnat na mas mataas pa kesa sa mga lagnat ko sa mga lumipas na gabi.

Kinapa uli nang aking amain ang aking noo upang kunwari ay pakiramdaman ang aking kalagayan at pagkatapos noon ay pupunasan na niya ako nang bimpong binasa nang maligamgam na tubig na sa huli ay mauuwi sa muli niyang pananamantala niya sa akin.

Ganoon ang inaasahan ko na mangyayari na unti-unti na nga niyang muling ginagawa. Inumpisahan niya uling punasan ng bimpo na binasa sa maligamgam na tubig ang aking ibang parte nang katawan na hindi natatakpan ng mga kasuotan tulad ng mga ulo, leeg, kamay, braso at paa.

Sinunod ang aking flat na tiyan at pagnaka-naka ay ipinasok na niya uli ang kamay niya na may hawak na bimpo sa aking pares na suso upang iyon naman ang hagurin ng bimpo sa una na sa mga sandali ay ang kamay na niya ang ipanghahagod dito at ganoon din naman sa loob ng aking panjama pagkatapos niyang lamasin ang pares ng aking suso; pero bago ko pa maramdaman uli yung iba pa niyang gagawin ay maaga akong nakatulog at nang magising na ako ay nakahiga na ako sa ibang kama na nasa loob ng isang pribadong silid at may kung anong maliit na host na nakakabit sa aking braso habang masayang maluha-luhang nakatingin sa akin ang aking ina.

Dalawang araw na pala akong tulog sa pribadong silid na iyon sa loob ng ospital. Isinugod daw ako doon ng aking amain noong oras ng gabing muling pagsasamantalahan sana niya ako o marahil naisugod niya ako pagkatapos niya akong pagsamantalahan, ewan ko, hindi ko alam dahil nawalan na pala ako nang malay noon na inaakala kung nakatulog lang ako nang maaga habang muling pinagsasamantalahan ako nang aking amain. Ipinilit daw ng aking amain na maisugod ako sa ospital kahit pa tutol ang aking mga kamag-anak na patuloy na naniniwala na kaya akong pagalingin ng albularyo at gumawa raw ito nang paraan upang tanggapin ako ng ospital dahil noong gabing isinugod ako sa ospital ay walang-walang pera ang aking ina at mga kamag-anak nito.

Nalaman ko rin na dalawa sa kasabayan kung may lagnat sa lugar namin (isa doon ang pinsan ko) ang namatay kinabukasan ng gabing isugod ako nang aking amain sa ospital kaya ganoon na lamang ang pasasalamat ng aking ina sa aking amain na hindi nagpatinag sa aming mga kamag-anak noong pinipigilan daw itong isugod ako sa ospital.

Bidang-bida ang aking amain sa salaysay ng aking ina at ng iba kung kamag-anak na nabali ang paniniwala na mas dapat unahin ang pagpapatingin sa doctor bago sa isang albularyo kapag may karamdaman, kaya minabuti ko na lang manahimik at huwag ipaalam kanino man ang tunay na pagkatao nang aking amain at bilang utang na rin dahil kung hindi dahil sa kanya ay isa na rin ako sa maraming namatay dahil sa dengue noong taong 1999.

Pero hindi doon natapos ang lahat dahil makailang ulit pa rin akong pinagsamantalahan ng aking amain noon habang mahina at nagpapagaling ako sa bahay; at kahit pa tuluyang magaling na ako ay pinipilit nya pa rin akong pagsamantalahan ng halos gabi-gabi tuwing oras ng pagbabantay ni ina sa bar na negosyo nila. Sa lahat ng iyon ay hindi na ako sumigaw para protektahan ang aking sarili at puri laban sa manyakis kung amain bilang kabayaran na rin sa pagligtas niya sa buhay ko.

Natapos lang ang lahat ng iyon ng matapos ang school year na iyon at pinili kung hanapin ang aking ama upang sa kanya tumira. Sa kabila nang lahat ng pinagdaanan ko at nangyari sa akin ay naging maganda pa rin ang aking buhay. Hindi ako nagkamaling hanapin at sumama sa aking ama dahil pinilit niya akong makapagtapos ng pag-aaral sa tulong na rin ng kanyang mga mababait na kamag-anak.

Si ina naman ay may matagal ng ibang bagong kinakasama. Nagkahiwalay raw sila nang manyakis kung amain noon ilang araw pagkatapos ko silang lisanin, na hindi ko na ikinabigla dahil alam kung ako lang naman talaga ang dahilan kung bakit pinakikisamahan pa si ina nang manyakis kung amain noon. Sobrang malayo kasi ako noon kung ikukumpara sa mga GRO sa bar na pinapakita niya sa akin na kinakatalik niya sa madaling-araw.

Kaya ngayon sobrang ingat ako pagdating sa kalusugan. Health is wealth ika nga.